Determinizm ve Özgür İrade

[MEK95]

Determinizm; tüm nesne ve olayların önceden belirlenmiş olduğunu, onla­rın öyle olmalarını zorunlu kılan birtakım yasa veya güçlerin etkisiyle meydana geldikleri­ni ileri süren öğretiye verilen addır.

Laplace'e göre evrenin bugünkü durumu önceki durumunun bir sonucu, gelecekteki durumunun da nedenidir.

Her olay, sayısız etmenin bir araya gelmesiyle oluşuyor ve bu sayısız etmenin bir araya gelmesi insan için bir tesadüf. Şuan bu yazıyı okumanı sağlayan tüm o etmenleri düşün ve özgür iraden bunun neresinde karar ver. Maykıl Sikkofield'i nasıl tanıdın? Ya yazılarına hiç rastlamasaydın... Ya da bu forumu sana tavsiye eden arkadaşınla tanışmıyor olsaydın ya da o, forumu bulamamış olsaydı... Ya da bu forumu kuranlar kurmak istemeseydi... Ya da ben bunları yazmasaydım... Sen bu yazıyı okuyamayacaktın.

Maykıl Sikkofield'i hiç tanımasaydın herhangi bir kaybın olmayacaktı çünkü elinde olmayan bir şeyi kaybedemezsin. Şuana kadar tanıma veya keşfetme fırsatını kaçırdığın yüzlerce blogger olabilir. Eminim hiçbirinin eksikliğini hissetmiyorsun.

Bu forumu sana tavsiye eden arkadaşını düşünelim. Onunla nasıl tanıştığına gidersek yine sayısız etmene ulaşırız. Eğer o okula değil bu okula gitseydin tanışamayacaktınız. Eğer o işte değil de bu işte çalışsaydın tanışamayacaktınız. Eğer filanca tarihli gün onun davranışını alttan almasaydın ve kavga etseydiniz sana bu forumu tavsiye etmeyecekti. Eğer o gün başka bir siniri bozucu olay yaşasaydın arkadaşını alttan almayacaktın. Arkadaşının bu forumu bulması ise çok daha ayrı bir hikaye.

Bu forumun kurucuları bu harika fikri bulamasalardı, bu marjinal işlerle uğraşmaktansa sıradan bir birey olsalardı, Maykıl Sikkofield blogu hiç açmasaydı ya da kendini bu konularda geliştirmeseydi şuan bu yazıyı okumuyor olacaktın. Maykıl Sikkofield'in bu işlere ilgi duymasını sağlayan etmenler yine sayısız.

Beni düşünmeye teşvik eden bir babam olmasaydı, bu konuyu işleyen bir kitap okumamış olsaydım, felsefe dersi görmemiş olsaydım ya da bu forumu bulamamış, sikkofield'i keşfetmemiş olsaydım bu yazıyı yazamazdım.

Peki özgür irade hayatın neresinde? Ben özgür iradeye inanmıyorum. Çevresel etmenlerden oluşmamış tek bir davranış ve olay göremiyorum. Her şey tanrı katında yazılı demek istemiyorum tabi ki. Ancak her şeyi bilen tanrı tüm bu sayısız etmeni, veriyi bilir ve bu sayede geleceği gayet berrak bir şekilde görebilir.

Tartışalım derim...
Lütfen yazıyı dikkatli okumadan, önyargılarla yorum yapmayın. Bu forumdaki herkesin önyargılarını dışarıda bırakmış, gelişmeye açık bireyler olduğunu umut ediyorum.

[Asperger]

Şimdi bana bunu söyle,

Ben buraya şu an bir şeyler yazıyorum ve sırf bunu istediğim için yazıyorum...

Yazıp yazmamak benim elimde ama ben yazmayı tercih ettim. Ha, bu forum hiç olmasaydı zaten bunları tercih etmek zorunda kalmayacaktım orası doğru elbet. Ancak, bu forumun ve bu başlığın açılması bana bir seçme şansı verdi ve ben yazmayı seçtim.

Şimdi bu özgür irade değil mi?

[MEK95]

Yazmayı seçmenin nedenleri var. "Ben istedim ve yazdım" denecek kadar basit olduğunu düşünmüyorum.
Neden yazdın?
Çünkü bu görüşün yanlış olduğunu düşünüyorsun. Eğer yanlış ya da doğru olduğu konusunda fikrin olmasaydı belki yazmayacaktın. Bu görüşün yanlış olduğunu düşünmeni sağlayan yılların birikimi var beyninde. Okuduğun kitaplar, izlediğin filmler, ailen, dinin vs.
Yazıyı gördün, yazmayı seçtin. Neden?
Çünkü ailen seni girişken yetiştirdi, boşverme eğiliminde olan bir insan değilsin, tartışmayı seviyorsun ve fikirlerin var. Belki söylemek ve insanları değiştirmek istiyorsun.

Lütfen kişisel algılama :) Teşekkürler ilgin için.

Düzenleme: Şunu da eklemek isterim ki, bir şeyi istediğimiz için yapmamız onu özgür irademizle yaptığımız anlamına gelmez. Neyi ne zaman isteyeceğimizi kontrol edemeyiz, bir şeyi neden istediğimizi tam olarak bilemeyiz.

[Maykıl]

Ben de özgür iradeye inanmıyorum. Ya da sanılan özgür iradeye inanmıyorum.

Şu anda bu yazıyı yazıyorsam bunda etkili olan trilyonlarca etmen var ve benim yazmak istemem sadece tek bir etmen. Ama şöyle bir durum var ki geri kalan bütün etmenleri meydana getiren de benim içimdeki yazma isteği. Ben evrenin koşullarının kişinin isteklerine göre şekillenebildiğine inanıyorum. Neye niyet ona kısmet yani. Bilinçli olarak değil de bilinçaltı tarafından enerji yoluyla yaydığımız düşünceler bize geri dönüt olarak dönüyor kanımca. Böyle söyleyince kulağa çok Medyum Memişvari geliyor, biliyorum, ama o açıdan bakmayın lütfen.

Maddeler arası inanılmaz bir etkileşim var ve bizim algılayabildiklerimiz öylesine kısıtlı ki... Tek iletişim yolunu konuşmak sansak da aslında zihnimizden yaydığımız beta, teta, alfa, delta dalgaları kim bilir kaç farklı dalgayla etkileşime geçiyor ve bize hayatımızı etkileyen etmenler olarak geri dönüyor. Bir olay yaşadığımızda buna biz değil çevremizdeki etmenler neden oluyor ama o etmenlerin meydana gelmesini tetikleyen şey bizim yaydığımız arzular.

Laplace'in Şeytanı dahi olsanız her şeyi kontrol edemezsiniz. Bütün etmenlere hükmetmek mümkündür ama insan kendi arzularını bastıramaz. Ben böyle düşünüyorum.